از عمامه تا کروات؛محمد الجولانی در نقش سیاستمدار غرب‌گرا/به قلم رضا ناظری مدیر مسئول عصر وطن
از عمامه تا کروات؛محمد الجولانی در نقش سیاستمدار غرب‌گرا/به قلم رضا ناظری مدیر مسئول عصر وطن
محمد الجولانی، رهبر تحریر الشام، که زمانی نماد افراط‌گرایی و خشونت در سوریه بود، این روزها با کت‌وشلوار و کروات در جلسات رسمی ظاهر می‌شود و با مقامات غربی دیدار می‌کند. این تغییر ظاهری جنجالی، پرسش‌هایی درباره انگیزه‌های او برای فاصله گرفتن از گذشته تکفیری و تلاش برای کسب مشروعیت سیاسی در آینده سوریه ایجاد کرده است. آیا این تحول یک تغییر واقعی است یا صرفاً تاکتیکی برای بقا؟

محمد الجولانی، رهبر تحریر الشام (HTS)، که زمانی به‌عنوان یکی از سرسخت‌ترین چهره‌های افراط‌گرای جهان اسلام شناخته می‌شد، امروز با ظاهری کاملاً متفاوت در صحنه بین‌المللی حاضر شده است. او که در گذشته لباس‌های نظامی و نمادهای جهادی بر تن داشت، حالا با کت‌وشلوار و کروات در جلسات رسمی حضور می‌یابد و با مقامات غربی گفت‌وگو می‌کند. این تغییر شگفت‌آور، نمادی از تلاش او برای فاصله گرفتن از گذشته افراط‌گرایانه و یافتن جایگاهی جدید در آینده سیاسی سوریه است.

الجولانی که در دوران جنگ داخلی سوریه، یکی از رهبران اصلی مقاومت مسلحانه علیه دولت بشار اسد بود، مسیر خود را از القاعده جدا کرد و با تأسیس هیئه تحریر الشام، سعی کرد گروه خود را به‌عنوان یک نیروی محلی و قابل‌قبول برای معادلات منطقه‌ای معرفی کند. این تغییر تاکتیکی، به‌ویژه در سال‌های اخیر، با تلاش‌هایی همراه بوده است که هدف آن‌ها جلب حمایت بین‌المللی و مشروعیت‌بخشی به فعالیت‌های این گروه است.

پوشیدن کروات و تغییر ظاهر الجولانی، در واقع پیامی روشن برای غرب دارد: او و گروهش دیگر نمی‌خواهند به‌عنوان یک گروه تروریستی شناخته شوند و به دنبال آن هستند که به‌عنوان بازیگری سیاسی و مشروع در آینده سوریه پذیرفته شوند. اما این تغییر، به‌جای استقبال، انتقادهای گسترده‌ای را به همراه داشته است.

از نگاه گروه‌های افراطی دیگر، از جمله هم‌پیمانان سابق الجولانی، این تغییر نه‌تنها یک خیانت به آرمان‌های جهادی بلکه تسلیم شدن در برابر غرب و سازش با دشمنان اسلام است. بسیاری از اعضای این گروه‌ها، الجولانی را به رها کردن اصول ایدئولوژیک متهم کرده و او را فردی فرصت‌طلب می‌دانند که برای حفظ قدرت خود، به هر وسیله‌ای متوسل می‌شود.

در میان مردم سوریه نیز، این تغییر ظاهر با تردیدهای فراوانی روبه‌رو شده است. بخش عمده‌ای از مردم که طی سال‌های جنگ داخلی از افراط‌گرایی و خشونت‌های گروه‌های مسلح آسیب دیده‌اند، باور دارند که تغییر لباس و ظاهر نمی‌تواند گذشته خونین الجولانی و گروهش را پاک کند. به عقیده آن‌ها، این تلاش بیشتر به یک نمایش شبیه است تا یک تغییر واقعی.

تحلیل‌گران بین‌المللی نیز نسبت به این تحول محتاط هستند. بسیاری معتقدند که تغییر رفتار و ظاهر الجولانی، صرفاً یک تاکتیک برای حفظ جایگاه خود در معادلات سیاسی آینده است. با فروپاشی نظام بشار اسد، گروه‌های مسلح و رهبران آن‌ها به دنبال بازتعریف نقش خود در آینده سوریه هستند و الجولانی نیز از این قاعده مستثنی نیست.

اما پرسش اساسی اینجاست: آیا این تغییر چهره، بازتاب‌دهنده تحولی عمیق در ایدئولوژی و رفتار اوست یا تنها ابزاری برای فریب جامعه جهانی و حفظ قدرت است؟ اگرچه الجولانی با کروات بستن و گفت‌وگو با مقامات غربی سعی در ارائه تصویری متفاوت از خود دارد، اما سایه سنگین گذشته او و هیئه تحریر الشام همچنان بر هرگونه ادعای مشروعیت آن‌ها سنگینی می‌کند.

این تغییر ظاهری شاید بتواند در کوتاه‌مدت توجه برخی از سیاست‌مداران غربی را جلب کند، اما پذیرش چنین تحولی از سوی جامعه جهانی و مردم سوریه، نیازمند اثبات تغییرات واقعی و ملموس در رفتار و سیاست‌های او و گروهش است. تا آن زمان، بسیاری این تغییر را چیزی بیش از یک تاکتیک موقتی و فرصت‌طلبانه نمی‌دانند.