در سالهای گذشته، کار وکالت عمدتاً به شکل سنتی انجام میشد. وکلا مجبور بودند ساعتها در دادگاهها یا کتابخانههای حقوقی وقت بگذرانند تا اسناد و مستندات لازم را جمعآوری کنند. اما امروز فناوری این فرآیندها را سادهتر کرده است. بهعنوان مثال، سامانههای آنلاین، امکان ثبت دادخواستها، پیگیری پروندهها و حتی دسترسی به آراء قضایی را در کمترین زمان ممکن فراهم کردهاند. وکیلی که قبلاً برای پیدا کردن یک رأی مشابه باید چندین جلد کتاب حقوقی را ورق میزد، اکنون میتواند با چند کلیک به آنچه نیاز دارد، دست یابد. این تغییرات باعث افزایش سرعت و دقت در ارائه خدمات حقوقی شده است.
در عین حال، فناوری چالشهایی نیز به همراه داشته است. پلتفرمهای حقوقی آنلاین که خدماتی مانند مشاوره حقوقی یا تنظیم قرارداد را با هزینهای کمتر ارائه میدهند، برای بسیاری از وکلا به رقیب جدی تبدیل شدهاند. برای مثال، امروزه یک فرد عادی میتواند با استفاده از این پلتفرمها، بدون مراجعه به وکیل، یک قرارداد استاندارد تنظیم کند. هرچند این ابزارها در کاهش هزینهها و افزایش دسترسی عمومی به خدمات حقوقی مؤثر بودهاند، اما در بسیاری از موارد، کیفیت و دقت مشاورهای که ارائه میدهند، قابل مقایسه با تجربه و دانش یک وکیل حرفهای نیست.
طرح تسهیل صدور مجوزهای کسبوکار نیز تأثیر چشمگیری بر بازار وکالت داشته است. با کاهش محدودیتهای ورود به این حرفه، تعداد وکلای تازهکار افزایش یافته و رقابت در این زمینه شدیدتر شده است. از یک سو، این موضوع میتواند به افزایش دسترسی مردم به خدمات حقوقی کمک کند؛ بهویژه در مناطق کمبرخوردار که دسترسی به وکیل محدود بوده است. اما از سوی دیگر، این افزایش تعداد وکلا ممکن است به اشباع بازار و کاهش درآمدهای وکلا، بهویژه در شهرهای بزرگ، منجر شود. بسیاری از وکلای باسابقه نگراناند که ورود گسترده وکلای تازهکار به این حرفه، باعث کاهش استانداردهای کیفی خدمات حقوقی شود.
در این میان، فرصتهایی نیز برای وکلای فعال وجود دارد. یکی از این فرصتها، تخصصی شدن در حوزههای جدید و پیچیده حقوقی است. به عنوان مثال، با رشد فناوری و تجارت الکترونیک، نیاز به وکلایی که در زمینههایی مانند حقوق فناوری اطلاعات یا مالکیت فکری تخصص داشته باشند، افزایش یافته است. وکلایی که بتوانند در این حوزهها فعالیت کنند، نهتنها از رقابت عمومی بازار فاصله میگیرند، بلکه فرصتهای شغلی جدیدی نیز پیش روی خود خواهند داشت. برای نمونه، بسیاری از شرکتهای فناوری نیاز به وکلای متخصص دارند تا از حقوق معنوی و اختراعاتشان محافظت کنند.
در نهایت، آینده شغل وکالت در ایران به میزان تطبیق وکلا با این تغییرات بستگی دارد. وکلایی که بتوانند از ابزارهای دیجیتال و فناوریهای نوین بهره بگیرند و خدمات خود را با نیازهای روز جامعه تطبیق دهند، بدون شک در این حرفه موفقتر خواهند بود. همچنین، اصلاح نظام آموزشی حقوقی و ارائه دورههای تخصصیتر میتواند کمک کند که وکلا با آمادگی بیشتری وارد بازار کار شوند. در نهایت، اگرچه چالشها و تغییرات زیادی در این مسیر وجود دارد، اما این تغییرات میتوانند فرصتی برای تحول و پیشرفت در این حرفه باشند.